Stalkowanie już dawno przestało być problemem osób sławnych, znanych gwiazd filmu czy estrady. Stalking dotyczyć może każdego. Czym są działania stalkera, jak się przed nimi bronić i co grozi za bycie stalkerem?
Spis treści
- Skąd wzięło się przestępstwo stalkingu?
- Stalking – co to jest?
- Czego chce stalker?
- Cyberstalking w sieci
- Co grozi za stalkowanie?
- Co zrobić w przypadku bycia ofiarą uporczywego nękania?
Skąd wzięło się przestępstwo stalkingu?
Stalking jest przestępstwem, które w polskim kodeksie karnym zostało uwzględnione w artykule 190a Kodeksu Karnego. Stypizowanie stalkingu nastąpiło wraz ze zmianą ustawy w dniu 25 lutego 2011 roku, a regulacja weszła w życie 6 czerwca 2011. Potrzeba wprowadzenia do prawa karnego zachowania, które można określić jako stalking, pojawiała się bardzo często. Osoby, które doświadczały stalkingu, przed zmianą ustawy nie odnajdywały w przepisach wystarczających odwołań, które w pełni odzwierciedlałyby to, jakiego rodzaju przestępstwa padły ofiarą. Groźby karalne bowiem nie wyczerpują wszystkim znamion wyjątkowo uciążliwego i uprzykrzającego życia zachowania stalkera. Co więcej, wcale nie musi dochodzić do gróźb, aby stalkowanie w rzeczy samej miało miejsce. Zanim więc art. 190a KK nie przewidział zachowań stalkerskich, organy ścigania często pozostawały bezsilne wobec prowodyrów wspomnianych zachowań, a co za tym idzie, stalkerzy mogli pozostawać bezkarni. Agencja detektywistyczna mogła oczywiście wytropić stalkera, jednak czy i w jakim stopniu w dalszym toku postępowania odpowiedziałby on za to, co robi, nie było jednoznaczne. Odkąd więc zachowanie stalkera wobec jego ofiary uważane jest za przestępstwo, ofiarom dużo łatwiej jest dochodzić sprawiedliwości przed sądem.
Stalking – co to jest?
Ze stalkingiem mamy do czynienia za każdym razem, kiedy ktoś wzbudza w innej osobie lub u kogoś z jej bliskich poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia. Mowa o stalkingu również wtedy, kiedy ktoś wykorzystuje wizerunek innej osoby lub jej dane, podszywając się pod nią i robi to, aby wyrządzić jej szkodę osobistą bądź majątkową. W praktyce sprowadza się to do prześladowania, które rozumieć można jako uporczywe nękanie innej osoby i jej emocjonalne prześladowanie, objawiające się m.in. poprzez:
- Pojawianie się w tych samych miejscach, których pojawia się ofiara (dom, miejsce pracy, miejsca wypoczynku) i śledzenie jej.
- Wielokrotne telefonowanie, wysyłanie wiadomości tekstowych, zdjęć, maili, listów tradycyjnych.
- Złośliwe nagabywanie, zaczepianie w miejscach publicznych albo próby kontaktu online.
- Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na temat ofiary bądź kogoś z jej bliskich.
Stalking może też przybrać formę podglądania, zakładania podsłuchów, a nawet prowadzić do naruszania nietykalności cielesnej czy aktów wandalizmu.
Cechą charakterystyczną jest to, że działania te nie ustają nawet mimo wyraźnego sprzeciwu ofiary i jasnemu wyznaczeniu granic. Nie są jednorazowe, lecz trwają dłuższy czas, są nieustępliwe, mające znamiona obsesji. Wywołują uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia albo powodują naruszenie prywatności.
Czego chce stalker?
Według stalkera nękanie doprowadzić ma do udręczenia, zastraszenia, upokorzenia, zdominowania, ofiary. Takie intencje towarzyszą bardzo wielu sprawcom. Trzeba jednak wiedzieć, że stalker nie zawsze działa z zamiarem zaszkodzenia swojej ofierze. Niekiedy kieruje nim chęć wywoływania innych skutków, na przykład wpłynąć chce na czyjąś wolę lub zachowanie. Sztandarowym przykładem takiego rodzaju stalkingu mogą być zachowania wynikające z braku pogodzenia się z odrzuceniem miłosnym. Sam fakt, że komuś zależy na drugiej osobie nie jest oczywiście przestępstwem, a samo uderzanie w konkury na zdrowych zasadach nie wywołuje u żadnej ze stron osaczenia. Jeśli jednak odrzucony kochanek zaczyna zachowywać się w sposób stalkerski, może wywołać poczucie zagrożenia pomimo tego, wcale nie ma takich intencji. Tego, czego będzie pragnąć, to bycie u boku niedoszłej partnerki/partnera i aby ci obdarzyli go uczuciem. Jeśli jednak dążenia te nie ustępują po wyraźnych odmowach, a do czynienia mamy np. z wysyłaniem niechcianych prezentów, nieustającymi wyznaniami miłosnymi, szantażem emocjonalnym, czyli czymś, co potocznie określilibyśmy uszczęśliwianiem na siłę, to z pewnością są to zachowania karalne. Stalking może też przybrać formę podglądania, zakładania podsłuchów.
Cyberstalking w sieci
Wraz z rozwojem technologii cyfrowych coraz częściej do czynienia mamy z cyberstalkingiem. Czym jest stalkowanie w sieci? Może przybierać formę:
- Wysyłania ofierze niechcianych treści lub zdjęć w wiadomościach prywatnych lub rozpowszechnianiu zdjęć i informacji na temat ofiary.
- Naprzykrzania się swoją niechcianą obecnością w mediach społecznościowych, w tym umieszczania obelżywych czy kompromitujących komentarzy na profilu ofiary.
- Blokowania kont ofiary lub zgłaszania treści publikowanych przez ofiarę jako naruszające standardy (zgłaszanie treści rzeczywiście naruszających netykietę nie jest stalkowaniem).
- Działań hakerskich, między innymi nielegalnego zdobywania prywatnych rozmów z komunikatorów internetowych i elektronicznej korespondencji, co potraktować można również jako naruszanie prywatności.
- Podszywanie się pod ofiarę i próby przejmowania jej cyfrowej tożsamości.
Stalking w Sieci z pewnością ułatwiony jest dzięki korzystaniu nie tylko z komputerów i laptopów, ale też wielu innych, coraz to nowych urządzeń mobilnych z dostępem do internetu. Ze względu na środowisko występowania i brak fizycznego kontaktu przestępcy z ofiarą, z jednej strony cyberstalking trudniej udowodnić pod względem rzeczywistego poczucia zagrożenia. Z drugiej zaś strony, cyfrowe lady pozostawiane są niemal wszędzie, a anonimowość w internecie jest bardzo złudna, co wpływa na łatwiejsze wykrywanie poszczególnych kroków działania stalkera.
Co grozi za stalkowanie?
Przepisy określają, że stalking zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Wszystko zależy od tego, czego dokładnie dopuszczał się przestępca w ramach nękania.
Co więcej, w ramach stalkingu może dochodzić do naruszenia jeszcze innych przepisów prawa karnego. Przykładowo, może dojść do zniesławienia czy do prób wyłudzenia pieniędzy. Usługi detektywistyczne doprowadzają nieraz do wykrycia kradzieży tożsamości. Każda taka sprawa może mieć charakter indywidualny i ostateczna wysokość kary należy do decyzji sądu. Stalking ścigany jest na wniosek pokrzywdzonego. Stalker może być zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia bądź do przeprosin. Taką furtkę dla ofiary otwiera artykuł 24 Kodeksu Cywilnego. Aby tak się stało, pokrzywdzony powinien złożyć pozew cywilny, w którym będzie dochodzić określonej formy zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Najgorszy scenariusz, który może wydarzyć się w wyniku stalkowania, to targnięcie się na własne życie przez osobę, która doświadczyła nękania. Gdyby się tak stało, stalkerowi może grozić kara od dwóch do nawet 12 lat pozbawienia wolności.
Co zrobić w przypadku bycia ofiarą uporczywego nękania?
W przypadku bycia ofiarą stalkera najlepiej jest zebrać wszelkie dowody nękania: wiadomości, zdjęcia, maile, SMS-y, nagrania, niechciane prezenty itd. Z dowodami tymi poleca się udać na policję. Oprócz zgłoszenia przestępstwa można poprosić o wskazówki, w jaki sposób najszybciej uzyskać sądowy zakaz zbliżania, szczególnie gdy nękanie ma charakter fizyczny i istnieją bardzo wyraźne przesłanki co do obaw o swoje zdrowie czy życie. Jeśli zaś padnie się ofiarą anonimowego cyberstalkingu, to znaczy nie wiemy kto np. podszywa się pod nas, warto skorzystać z usług detektywistycznych. Jako prywatny detektyw w Poznaniu tropimy stalkerów w całej Polsce i za granicą. Znając dane stalkera, łatwiej jest dochodzić swoich praw, czy to na policji, czy w sądzie.
Im szybciej podejmie się działania przeciwko uporczywemu nękaniu, tym większa szansa na przerwanie spirali stalkingu. Brak podejmowania działań może w oczach stalkera dawać milczące przyzwolenie na kontynuowanie swoich działań. Samo przeciwstawianie się i wyrażanie komunikatu o tym, że żądamy zaprzestania nękania, nie pomaga – pozostawanie głuchym na sygnały czy prośby ze strony ofiary to znak rozpoznawczy stalkera. Dlatego też najlepszą bronią przeciwko niemu jest podjęcie skutecznych kroków wraz z detektywem czy policją.